India-Russia relations : रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी भारताबद्दल पुन्हा एकदा सकारात्मक वक्तव्य केले आहे. जागतिक स्तरावर भारताच्या आर्थिक प्रगती आणि प्रभावशाली विकासाचा उल्लेख करताना त्यांनी भारताला महासत्ता (superpower) म्हणून संबोधले आहे. रशियाच्या सोची (Sochi) शहरातील वालदाई डिस्कशन क्लब (Valdai Discussion Club) मध्ये बोलताना पुतिन यांनी भारताची भूराजकीय भूमिका, आर्थिक यश आणि सांस्कृतिक संपन्नतेचे कौतुक केले.
पुतिन यांनी सांगितले की, भारताची आर्थिक वाढ आणि जागतिक मंचावरील उपस्थिती लक्षात घेता, तो महासत्ता देशांच्या यादीत (list of superpower nations) समाविष्ट करण्यास पात्र ठरतो. भारतीय अर्थव्यवस्थेची वेगवान वाढ, त्याची दीड अब्जाची लोकसंख्या, आणि देशाच्या पुढील विकासासाठी असलेल्या अपार शक्यता यामुळे भारताची महासत्ता होण्याची क्षमता अधिकच वाढली आहे. भारताची GDP वाढ (GDP growth) सुमारे ७.४ टक्के दराने होत आहे, आणि ही प्रगती त्याला जागतिक स्तरावर अधिक मजबूत स्थान देत आहे.
द्विपक्षीय संबंधांवर रशियाचे विशेष लक्ष
पुतिन यांनी भाषणात रशिया आणि भारत यांच्यातील द्विपक्षीय संबंधां (bilateral relations) चा उल्लेख करताना, दोन्ही देशांमधील घनिष्ठतेचा आदर केला. भारतासोबत विविध क्षेत्रात सहयोग वाढवणे हे रशियासाठी प्राथमिकता आहे, असे ते म्हणाले. रशियाच्या दृष्टिकोनातून भारत केवळ एक बाजारपेठ नाही तर एक महत्त्वाचा सहकारी आणि जागतिक स्थिरतेसाठी उपयुक्त भागीदार आहे. भारत आणि रशिया यांच्यातील राजनयिक संबंध (diplomatic relations) हे सोव्हिएत युनियनच्या (Soviet Union) काळापासूनच विशेष राहिले आहेत. पुतिन यांनी या ऐतिहासिक संबंधांचे महत्त्व अधोरेखित केले.
भारतीय प्रगतीबद्दल कौतुक आणि भविष्यविषयक दृष्टिकोन
पुतिन यांनी भारताच्या सांस्कृतिक परंपरा, भूराजकीय भूमिका, आणि आर्थिक स्थैर्य याबद्दलही गौरवोद्गार काढले. ते म्हणाले की भारताच्या प्रगतीबाबत जगभरात आकर्षण वाढत आहे. भारताची १.४ अब्जाची लोकसंख्या आणि तेजीने प्रगती करणारी अर्थव्यवस्था त्याला जागतिक महासत्ता (global superpower) बनवण्यासाठी पात्र आहे. भारतीय संस्कृतीचा प्राचीन वारसा, आधुनिक विकासाची क्षमता, आणि जागतिक मंचावरील सक्रिय सहभाग यामुळे भारताचे स्थान अधिकच महत्त्वपूर्ण बनले आहे.
अमेरिकेत नव्या नेतृत्वाबद्दल पुतिनचे विचार
पुतिन यांनी अमेरिकेच्या आगामी निवडणुकीबद्दल देखील उल्लेख केला आणि अमेरिकेतील नवीन नेतृत्वासोबत काम करण्याची तयारी दर्शवली. अमेरिकेत डोनाल्ड ट्रम्प यांचे सरकार येण्याची शक्यता असतानाच पुतिन यांनी भारताबद्दल त्यांच्या सकारात्मक विचारांची पुनरावृत्ती केली. त्यांच्या मते, अमेरिका-भारत-रशिया संबंध (America-India-Russia relations) अधिक स्थिर आणि परस्पर सहकार्याला अनुकूल राहतील. रशिया, भारत आणि चीन या तीन देशांमध्ये असलेले तणाव कमी करण्याचा प्रयत्न आणि द्विपक्षीय संबंध मजबूत करण्यावर त्यांनी भर दिला.
भारत-चीन तणावावरील पुतिनची भूमिका
पुतिन यांनी भारत आणि चीनमधील तणावाचा उल्लेख करताना दोन्ही देशांनी शहाणपणाने संवाद साधण्याची गरज आहे, असे म्हटले. ते म्हणाले, “भारतीय आणि चीनी संबंध (India-China relations) यामध्ये तणाव असूनही, यातील बुद्धिमान आणि भविष्यकाळाचे दृष्टीकोन ठेवणारे नेते एक समाधान शोधतील.” त्यांनी राजकीय तणाव कमी करण्यासाठी संवाद (dialogue to reduce tension) आणि सामंजस्य साधण्याचे आवाहन केले, जेणेकरून दोन्ही देशांना त्यांच्या विकासामध्ये एकत्र राहता येईल.
रशिया आणि भारताचे भविष्यातील सहकार्य
भारत आणि रशियामधील भविष्यातील सहकार्याचे (collaboration) अनेक क्षेत्र आहेत. संरक्षण, ऊर्जा, विज्ञान, आणि तंत्रज्ञान या क्षेत्रात दोन्ही देश परस्परांना बळकट करण्यासाठी सहकार्य करत आहेत. विशेषत: भारताच्या अंतराळ प्रगतीमध्ये (space advancement), रशियाच्या तांत्रिक साहाय्यामुळे प्रगती झाली आहे. पुतिन यांनी सांगितले की, “आमच्या सहकार्यामुळे भारताच्या अनेक योजनांमध्ये यश आले आहे आणि या संबंधांतून भविष्यात आणखी प्रगती होईल.”
पुतिन यांनी केलेले हे वक्तव्य भारतीय महत्वाकांक्षांना जागतिक स्तरावर अधोरेखित करण्यासाठी एक सकारात्मक आणि प्रेरणादायी आहे. रशियासोबत भारताचे घनिष्ठ संबंध आणि पुतिन यांचे भारताबद्दल असलेले प्रेम हे भारतीय परराष्ट्र धोरणाला अधिक ताकद देण्यास उपयुक्त ठरते. भारताची महासत्ता म्हणून मान्यता मिळवण्यासाठी केलेले कौतुक भारतीयांच्या आत्मसन्मानासाठी महत्त्वाचे आहे.
